Fencyklidyna, znana lepiej jako PCP, to syntetyczna substancja, która została opracowana w latach 50. XX wieku jako środek znieczulający do zabiegów medycznych. Celem było stworzenie środka, który wprowadza pacjentów w bezbolesny, transowy stan świadomości. Szybko jednak okazało się, że PCP może powodować poważne skutki uboczne, takie jak dezorientacja, halucynacje oraz silny niepokój, co utrudniało jej zastosowanie terapeutyczne. Ze względu na potencjalnie niebezpieczne działania niepożądane, substancja została zakazana do stosowania u ludzi w latach 60. Obecnie PCP jest nielegalnie sprzedawaną substancją i ze względu na intensywne efekty oddziałujące na psychikę oraz percepcję, niektórzy używają jej jako środka odurzającego. Najczęściej występuje w postaci proszku, tabletek lub liquidu i jest palona, wciągana lub połykana.
PCP należy do grupy dysocjantów i wywołuje silne, często halucynogenne Efekty. Substancja działa bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy, zmieniając funkcjonowanie neuroprzekaźników w mózgu, co prowadzi do zmiany postrzegania rzeczywistości. Efekty mogą się znacznie różnić i zależą zarówno od dawki, jak i od indywidualnej kondycji osoby zażywającej. PCP często powoduje oddzielenie świadomości od odczuwania własnego ciała, co prowadzi do doświadczeń dysocjacyjnych. Obejmują one nie tylko intensywne halucynacje, ale także silne zmiany w postrzeganiu czasu i przestrzeni. Osoby zażywające PCP często opisują uczucie, jakby znajdowały się „poza” swoim ciałem lub otoczeniem. W małych dawkach substancja może działać euforyzująco, jednak przy wyższych dawkach może wywoływać skrajny lęk, a nawet ataki paniki. Wraz ze wzrostem dawki rośnie także ryzyko wystąpienia agresywnych lub niekontrolowanych zachowań, co sprawia, że PCP stanowi zagrożenie zarówno dla osoby zażywającej, jak i jej otoczenia.
PCP to substancja rozpuszczalna w tłuszczach, co ma szczególne konsekwencje dla jej magazynowania i wydalania z organizmu. Ponieważ PCP odkłada się w komórkach tłuszczowych, może pozostawać w organizmie przez dłuższy czas po zażyciu. Oznacza to, że PCP nie jest szybko usuwane z organizmu jak inne substancje rozpuszczalne w wodzie. Zamiast tego, podczas wysiłku fizycznego lub zwiększonego stresu, może ponownie przedostać się do krwiobiegu i wywołać „flashbacki” lub nieoczekiwane efekty, nawet jeśli ostatnie użycie miało miejsce kilka dni lub tygodni wcześniej. To ponowne uwolnienie do krwiobiegu może niespodziewanie i często nieprzyjemnie wywołać psychoaktywne efekty PCP, co czyni tę substancję wyjątkowo nieprzewidywalną.
Wykrywalność PCP w organizmie zależy od kilku czynników, takich jak ilość przyjętej substancji, częstotliwość używania oraz indywidualna kondycja fizyczna. Zazwyczaj obowiązują następujące zasady:
• Badania krwi: PCP można wykryć we krwi przez około 1 do 3 dni po zażyciu.
• Próbki moczu: Testy moczu wykrywają PCP zazwyczaj do 7–14 dni po użyciu. W przypadku regularnego stosowania czas wykrywalności może być znacznie dłuższy.
• Analiza włosów: W próbkach włosów PCP może być wykrywane nawet do 90 dni lub dłużej, co sprawia, że ta metoda jest szczególnie przydatna do długoterminowego wykrywania.
Ponieważ PCP jest substancją rozpuszczalną w tłuszczach, czas wykrywalności może się znacznie różnić i być dłuższy niż w przypadku innych substancji. Oznacza to, że obecność PCP może być wykryta nawet po kilku tygodniach, co ma szczególne znaczenie przy testach narkotykowych wykonywanych w pracy lub na potrzeby postępowań sądowych.
PCP jest powszechnie znany jako „narkotyk zombie”, ponieważ niektóre osoby po jego zażyciu wpadają w stan przypominający trans i tracą znaczną kontrolę nad swoimi ruchami oraz zachowaniem. Określenie to wynika z faktu, że substancja ta może powodować u niektórych użytkowników nienaturalnie sztywne ruchy lub powolny chód. Jednocześnie pod wpływem PCP odczuwanie bólu jest znacznie osłabione, co może prowadzić do tego, że osoby ranią się, nie zdając sobie z tego sprawy. W niektórych relacjach pojawiają się wzmianki o nieprzewidywalnych wybuchach złości lub agresywnym zachowaniu wobec innych, co jest związane z dysocjacyjnymi i odhamowującymi efektami PCP. W takim stanie osoby zażywające tę substancję często stanowią zagrożenie dla otoczenia, ponieważ mogą podejmować nieprzewidywalne lub autodestrukcyjne działania. Efekty te są jednak różne u poszczególnych osób i nie można ich dokładnie przewidzieć, co sprawia, że PCP jest szczególnie nieprzewidywalny i ryzykowny.
Regularne lub długotrwałe zażywanie PCP może prowadzić do poważnych i potencjalnie nieodwracalnych skutków dla zdrowia psychicznego i fizycznego. PCP trwale osłabia zdolności poznawcze i może powodować utrzymujące się zaburzenia psychiczne. Do najczęstszych długoterminowych szkód należą:
• Przewlekłe stany lękowe i depresja: Wiele osób zażywających PCP przez dłuższy czas doświadcza trwałych problemów emocjonalnych, które mogą utrzymywać się nawet po odstawieniu substancji.
• Psychozy i objawy podobne do schizofrenii: Halucynacje i zaburzenia postrzegania wywołane przez PCP mogą po dłuższym stosowaniu prowadzić do rzeczywistych zaburzeń psychotycznych.
• Osłabienie pamięci i zdolności uczenia się: PCP może uszkadzać obszary mózgu odpowiedzialne za pamięć i koncentrację, co znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie i pracę.
• Izolacja społeczna: Skutki psychiczne oraz uzależnienie od tej substancji często prowadzą do wycofania się z życia społecznego i utraty kontaktów z innymi, ponieważ osoby uzależnione tracą zainteresowanie rodziną, przyjaciółmi i pracą.
Te długoterminowe konsekwencje sprawiają, że PCP jest wyjątkowo niebezpieczną substancją, która może powodować poważne szkody nie tylko w trakcie zażywania, ale również na dłuższą metę.